Πέμπτη 4 Απριλίου 2013

"Η Ελλάδα της λήθης και της α-λήθειας" (μέρος 3ο)


There is no alternative (TINA)



«Ξεχάστε εκείνα που ξέρατε, ανασκουμπωθείτε, εργαστείτε σκληρά, μη διεκδικείτε τίποτε, σοβαρευτείτε, πειθαρχήστε, υποταχθείτε, αποκηρύξτε εκείνα στα οποία έχετε είχατε κάποτε πιστέψει και, κυρίως, μετανοήστε για αυτό που έχετε κάποτε υπάρξει». Όπως θα μπορούσε να έχει πει ο Πιραντέλλο, είστε και πρέπει να είστε εκείνοι που σας λέμε πως είστε, επειδή έτσι μας αρέσει.
Εδώ ακριβώς εντοπίζονται τα άρρητα ιδεολογικά συμπαραδηλούμενα του συνδρόμου ΤΙΝΑ (There Is No Alternative). Δίχως να το λέει ρητά, η απόφανση ότι «δεν υπάρχουν άλλες υπαλλακτικές λύσεις» υπαινίσσεται επίσης ότι «δεν επιτρέπεται να υπάρξει άλλος υπαλλακτικός λόγος».  Με αυτή την έννοια, η «διαρκής κατάσταση ανάγκης» δεν αναφέρεται μόνο στις πολιτικές αποφάσεις και τα «πράγματα», αλλά επεκτείνεται και στις ιδέες, στις λέξεις και στον ίδιο τον λόγο. Δεν πρόκειται για μια «απλή» κατάσταση πολιτικής ανάγκης η οποία επικαθορίζεται από τις έκτακτες «περιστάσεις» που κάποτε ίσως θα περάσουν, αλλά για μία πολύ θεμελιακότερη και διαρκέστερη κατάσταση «λογικής ανάγκης» η οποία εντείνεται σε άπειρο χρόνο και η οποία, σε τελική ανάλυση, δεν είναι τίποτε άλλο από μια κατάσταση διαρκούς θεολογικής ανάγκης που κηρύσσεται από άμβωνος. Μπροστά στο χάος, μόνο ο ένας και μοναδικός αληθινός Θεός μπορεί να ξέρει, να προβλέπει, να ομιλεί, να εντέλλεται, άρα και να ανταμείβει και να τιμωρεί.
Αυτή άλλωστε είναι η πεμπτουσία όλων των μονοθεϊσμών που, όπως επισήμαινε ο Φρόυντ, οδήγησαν τελικώς στις θρησκευτικές και ιδεολογικές αδιαλλαξίες και στις δογματικές βεβαιότητες που έλειπαν χαρακτηριστικά από την κλασσική πολυθεϊστική ή ακόμα περισσότερο από την αναδυόμενη «αγνωστικιστική» αρχαιότητα. Και οι μονοθεϊσμοί οριοθετούν τις δικές τους κλειστές μεθόδους. Πράγματι, η ανάγκη να αναπαράγεται πιστά και με ακρίβεια η μία και μοναδική αλήθεια τείνει πάντα να υπηρετείται από ειδικά και συχνά «θεσπισμένα σώματα», που επιφορτίζονται με την αποκλειστική αρμοδιότητα να καλλιεργούν μονοπωλιακά και από καθέδρας έναν επίσημο και αυτονόητο λόγο.

Παντού οι βεβαιότητες δίνουν τη θέση τους σε έρπουσες ανασφάλειες, όπως και παντού φαίνεται να καταρρέει το εσωτερικευμένο όραμα της συνεχούς προόδου και να χάνει την αξιοπιστία του ο επιμελώς καλλιεργημένος μύθος της μακροπρόθεσμα νομοτελειακής διήθησης του αυξανόμενου κοινωνικού πλούτου «προς τα κάτω» (το λεγόμενο trickle down effect) ενός μύθου που, δεν πρέπει να το ξεχνάμε, συνέβαλε αποφασιστικά στην ευρύτερη νομιμοποίηση των φιλελεύθερων ανταπτυξιακών σχεδίων. Βαθμιαία αλλά σταθερά, η παραδοχή ότι η τρέχουσα κοινωνική δυναμική συνιστά «παίγνιο θετικού αθροίσματος», στο πλαίσιο του οποίου, εν δυνάμει τουλάχιστον, όλοι οι κοινωνοί μπορεί να ελπίσουν πως, «κάποτε», θα είναι δυνατόν, έστω υπό προϋποθέσεις, να ωφεληθούν και οι ίδιοι, ή τουλάχιστον τα παιδιά τους, παύει να είναι γενικά πιστευτή. Υπό τις νέες συνθήκες λοιπόν, φαίνεται να αντιστρέφεται η αφετηρία των αναπαραστάσεων που θεμελιώνουν την νομιμοποίηση. Όλο και περισσότερο θεωρείται πιθανό, ή ίσως και αυτονόητο, πως ακόμα και αν μπορεί ίσως να υπάρξει κάποια «πρόοδος», η πρόοδος αυτή θα αφορά πρωτίστως ή αποκλειστικά τους λίγους και μόνο    (Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Η Ελλάδα της λήθης και της αλήθειας, Αθήνα 2013 (β'έκδ.),σσ.188-95)


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου